Endometriose: Wat is het? En wat kun je eraan doen?

Wereldwijd komt endometriose heel veel voor: schattingen gaan ervan uit dat maar liefst tien procent van de vrouwen in hun vruchtbare jaren hier last van heeft. De impact is groot, want uit onderzoek blijkt dat vrouwen met endometriose minstens tien uur per week minder kunnen werken als gevolg van allerlei klachten, zoals chronische buik- en menstruatiepijn en hevige bloedingen.[i]

Wat is endometriose?

Bij vrouwen die last hebben van endometriose zit het baarmoederslijmvlies (ook wel endometrium genoemd) niet alleen in de baarmoeder, maar ook op andere plekken, zoals het buikvlies, de eierstokken of tussen de vagina en endeldarm. Helaas is nog niet precies duidelijk hoe dit weefsel op die andere plekken terecht kan komen. Mogelijk spelen erfelijke factoren een rol. Het vervelende is dat het endometrioseweefsel ook reageert op de hormoonschommelingen van de maandelijkse cyclus, waardoor er tijdens de menstruatie bloedingen ontstaan, net als in de baarmoeder. Irritatie van het weefsel kan pijnlijk zijn en ook nog allerlei andere vervelende gevolgen hebben, zoals: verklevingen, littekenweefsel en cystes.

Symptomen van endometriose

Hoe weet je dat er bij jou sprake is van endometriose? Het is helaas niet zo eenvoudig te achterhalen, omdat endometriose symptomen geeft die ook bij andere aandoeningen kunnen horen. Daar komt bij dat de symptomen van endometriose soms ook wat vaag of algemeen kunnen zijn.

Dit zijn de meest voorkomende symptomen van endometriose:

• Hevige menstruatiepijn.
• Hevige bloedingen.
• (Chronische) buikpijn, ook buiten de menstruatie om.
• Darm- en blaasproblemen.
• Moeilijk zwanger kunnen worden.
• Pijn bij plassen, stoelgang en/of seks.
• Vermoeidheid: dit komt omdat het immuunsysteem steeds actief is door de endometriose.

Per vrouw kunnen de klachten verschillen. Er zijn vrouwen die nergens last van hebben. Het hangt helemaal af van de plek(ken) waar de endometriose zit.

Oestrogeendominantie verergert de klachten

Ook al is de oorzaak van endometriose onduidelijk, wel is duidelijk dat de klachten verergerd kunnen worden door oestrogeendominantie. Om uit te leggen wat oestrogeendominantie is, is het handig om heel kort onze maandelijkse cyclus te beschrijven. We leggen de nadruk op de opbouw van het baarmoederslijmvlies en de rol van oestrogenen en progesteron tijdens de cyclus:

• Dag 1-5 De menstruatiefase: het opgebouwde baarmoederslijmvlies vloeit af.
• Dag 6-10 De folliculaire fase: ter voorbereiding op de eisprong nemen je oestrogenen Dit heet de ovulatie. Oestrogenen laten ondermeer het baarmoederslijmvlies groeien zodat – indien er bevruchting plaatsvindt – het bevruchte eitje goed kan innestelen in de baarmoeder.
• Dag 11-14 De ovulatiefase: je daadwerkelijke eisprong vindt nu plaats. De oestrogeenproductie is op z’n top en je baarmoederslijmvlies dus ook. Alles is in paraatheid om een bevrucht eitje in de baarmoeder te ontvangen.
• Dag 15-28 De luteale fase: de fase waarin een eitje wel/niet bevrucht wordt. In deze fase start de productie van progesteron (bedoeld om een eitje in te kunnen laten nestelen). Progesteron neemt in hoeveelheid snel toe. In de tweede helft van je cyclus vermindert de oestrogeen
• Progesteron en oestrogeen zullen vanaf dag 21 van je cyclus snel gaan dalen als er geen bevruchting van het eitje plaatsvindt. Deze daling is het seintje dat het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten kan worden en de cyclus weer bij dag 1 kan gaan beginnen.

Dit gaat er vaak mis…

Het is dus de bedoeling dat oestrogeen in de eerste helft van de cyclus domineert om het baarmoederslijmvlies op te bouwen. Progesteron domineert in de tweede helft van de cyclus . Op deze manier is er een mooi evenwicht tussen deze twee hormonen. Het gaat hier dus vaak mis: op het moment dat het mis gaat, is er sprake van (te) veel oestrogeen en/of een tekort aan de tegenhanger progesteron. Dit zorgt voor oestrogeendominantie.

Deze oestrogeendominantie veroorzaakt de typische (pre)menstruele klachten. Klachten kunnen zijn: hevige buikpijn en hevige bloedingen voor en tijdens je maandelijkse cyclus. Bij endometriose zit er dus baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Dit gaat ook meedoen met hormonale schommelingen, waardoor de bloedingen en pijn kunnen verergeren en alle andere symptomen die hierboven zijn beschreven kunnen ontstaan. Na de overgang is er geen sprake meer van menstruaties en dan verdwijnen gelukkig ook de klachten van endometriose.

Hoe kan oestrogeendominantie ontstaan?
In een artikel over PMS hebben we uitgebreid gesproken over hoe oestrogeendominantie kan ontstaan. Samengevat spelen deze factoren een rol:

• Te veel stress: stress verstoort de aanmaak van progesteron.
• Veel vetweefsel waarin veel oestrogenen worden aangemaakt.
• Hormoonverstorende stoffen: oestrogeenachtige stoffen uit ondermeer plastics die de werking van ons eigen oestrogeen verstoren.
• Een slechtwerkende lever: oestrogenen worden niet goed afgebroken. Dit heeft als gevolg dat er te veel oestrogenen blijven circuleren.

Dit kan jou helpen om klachten van endometriose te verminderen:

• Vermijd (chronische) stress zoveel mogelijk. Kijk wat jou stress geeft en probeer hier zoveel mogelijk iets aan te doen.
• Kijk waar je van kunt ontspannen en voeg dit toe in je dagelijks leven.
• Schrap suikers, gluten en zuivel uit je menu. Deze voeding is ontstekingsbevorderend. Je wil het immuunsysteem juist tot rust brengen.
• Eet gezonde, onbewerkte voedingsmiddelen.
• Zorg ook dat je regelmatig vette vis eet: omega 3-vetzuren uit vette vis zijn ontstekingsremmend.
• Ondersteun je lever: drink niet te veel alcohol en eet veel groenten, bladgroenten en kruisbloemige groenten/kolen (richtlijn: 350-500 gram groenten per dag!).
• Val af indien nodig: Dit kan met mijn boek: ‘Help, ik val niet af’. Dit boek gaat over de relatie tussen hormonen en afvallen.
• Vermijd hormoonverstorende stoffen waar mogelijk.

Het is verstandig om je arts te raadplegen als je vermoedens van endometriose hebt. Een arts kan via een kijkoperatie zien of er sprake is van endometriose. Endometriose kan eventueel via een (kijk)operatie worden weggehaald. Het slikken van (bio-identieke) hormonen kan jou misschien helpen, raadpleeg hiervoor een gynaecoloog.

Wil je meer lezen over oestrogeendominantie? Of over de werking van je hormonen in het algemeen? Lees dan vooral Herstel je hormonen in 10 stappen. In dit boek lees je ook welke voeding en leefstijl jou kunnen helpen om je hormonen te balanceren.  Kun je wel wat support gebruiken om je voedingspatroon en leefstijl aan te passen? Volg dan mijn online programma: De Viv Hormoon Herstel Methode.

Bronnen:

Nnaoham, K.E. et al., Impact of endometriosis on quality of life and work productivity: a multicenter study across ten countries, Fertility and Sterility, Volume 96, Issue 2, August 2011, Pages 366-373.e8