Iedereen heeft vast wel eens dagen met gevoelens van stress, vermoeidheid of weinig energie. Hoewel dit veel voorkomende klachten zijn, is het vaak niet bekend dat wanneer deze klachten voor een lange periode aanhouden, je bijnieren daarvan uitgeput kunnen raken. Lastig genoeg is dit niet altijd van buitenaf zichtbaar, maar toch is het heel belangrijk om bijnieruitputting op tijd te herkennen. Je bijnieren zijn namelijk verantwoordelijk voor de productie van verschillende hormonen, die op hun beurt meerdere belangrijke functies in je lichaam regelen. Je weerstand, energie en uithoudingsvermogen zijn allemaal afhankelijk van het goed functioneren van je bijnieren. Maar toch wel de belangrijkste functie is het produceren en in balans houden van stress-hormonen, genaamd cortisol.
Hormonale systeem
Je hormonale systeem is heel gevoelig voor invloeden van buitenaf. Wanneer je constant gespannen bent, veel van je lichaam vraagt of wanneer de belasting op je lichaam langdurig groot is, dan blijft je lichaam voortdurend maar stresshormonen produceren. Echter, deze fysieke stress reactie (waarbij onze bloedsuikerspiegel wordt verhoogd en onze stofwisseling wordt geremd) is totaal niet functioneel als je bijvoorbeeld stress hebt omdat je in de file staat en te laat komt voor je afspraak. Op lange termijn is het zelfs schadelijk voor je gezondheid. Je hormonale systeem kan uit balans raken waardoor je bijnieren uitputten en je lichaam zelf vervolgens ook volledig uitgeput kan aanvoelen. Enkele symptomen zijn bijvoorbeeld: Moeilijk in slaap komen, ’s ochtends niet uit bed komen, rusteloos gevoel, laag libido, trek in suikers en zin in koffie.
Cortisol: Het stress hormoon
Maar wat betekent het nu eigenlijk als je ‘hormonale systeem uit balans is’? Het gevolg van bijnieruitputting is dat het cortisol hormoon in een omgekeerde cyclus terecht komt. Normaal gesproken produceer je ’s ochtends voldoende cortisol zodat je ‘fit’ wakker wordt om je dag energiek te beginnen. Gedurende dag wordt de hoeveelheid cortisol steeds lager, zodat je ’s avonds lekker en rustig kunt gaan slapen.
Maar wanneer je hormonale systeem uit balans is, word je juist door de omgekeerde cyclus ’s ochtends moe wakker en val je ’s avonds maar moeilijk in slaap. Bovendien heb je overdag weinig energie en dus trek in bijvoorbeeld koffie en suikers om je wakker te houden! Maar helaas, koffie en suikers zijn slechts kortdurende oppeppers en niet de beste manier om de belasting op je bijnieren te verlichten. Gelukkig zijn er wel 2 andere manieren om je hormoonhuishouding te ondersteunen en herstellen, namelijk via (1) je voedingspatroon én (2) je levensstijl.
Voedingspatroon
Met behulp van de volgende tips kun je aan de hand van voeding je bijnieren ondersteunen en een dip in je bloedsuikerspiegel voorkomen.
Gezonde eiwitten
Voor een stabiel energie niveau gedurende je dag, kun je het beste gezonde vetten (vb. Avocado, roomboter, olijf/kokosolie, vette vis !) en eiwitten (vb. vis, eieren!) combineren. Vind je het lastig inschatten welke producten geschikt zijn en welke niet? Tip: kies bij voorkeur voor natuurlijke en zo min mogelijk bewerkte voeding (dus liefst geen enorme berg met ingrediënten op de verpakking ;). Bewerkte producten leveren vaak alleen ‘snelle’ energie, maar putten je bijnieren tegelijkertijd ook ‘sneller’ uit.
Groenten
Het is belangrijk om dagelijks voldoende groenten te eten, en lekker te variëren met groenten die van nature felle kleuren hebben zoals rood, oranje, geel, paars en lichtgroen. Groenten leveren allerlei essentiële vitaminen, mineralen en zijn rijk aan vezels. Probeer ook af te wisselen in de bereiding van groenten (probeer eens stomen, wokken of grillen) om zoveel mogelijk voedingsstoffen te behouden en binnen te krijgen. Voldoende groenten eten is niet alleen belangrijk voor herstel van bijnieruitputting, maar draagt voor iedereen bij aan een gezonde leefstijl!
Water & goede zouten
Veel water drinken is gezond, maar put je bijnieren nog erger uit wanneer je niet zorgt voor aanvulling van mineralen. Dit kun je doen door een mespuntje biologisch zeezout of Keltisch zeezout in je glas water op te lossen (Behalve als je last hebt van een hoge bloeddruk of nierziekte natuurlijk). Gewoon zout is niet hetzelfde, aangezien dit bewerkt en ontdaan is van belangrijke voedingsstoffen, zoals bijvoorbeeld magnesium.
Regelmaat
In het geval van bijnieruitputting is het heel belangrijk om snel genoeg na het wakker worden je ontbijt te nuttigen. Na je nachtrust is het namelijk belangrijk om je bloedsuikerspiegel weer in balans te brengen. Bij voorkeur kun je beter vroeg lunchen (lees voor 12.00) en tussen 14.00 en 15.00 nog een voedingsrijk tussendoortje nemen (vb. een eitje, avocado, of wat snack groenten) om te voorkomen dat je bijnieren ‘insuffen’ door een namiddagdip. Rond een uur of 17.00/18.00 kun je dan avondeten en kun je eventueel ‘s avonds nog een gezond snackje nemen om een goede lange nacht te maken.
Koffie
Vermoeidheid is een van de voornaamste klachten van een bijnieruitputting. Een logisch gevolg is dat je daarom extra kunt snakken naar een kopje koffie, cola of andere oppeppers. Maar helaas geven deze oppeppers alleen maar een tijdelijke boost en raken je bijnieren en je bloedsuiker uiteindelijk alleen maar meer in de war. Probeer dus bij voorkeur met voldoende rust en een regelmatig eetpatroon je energie op pijl te houden.
Fruit
Fruit is natuurlijk een gezonde keuze, maar met een bijnieruitputting is het belangrijk er op te letten welk soort fruit je kiest en op welk tijdstip je het neemt. Fruit bevat vrij veel fruitsuikers (fructose) wat in combinatie met uitgeputte bijnieren een niet gunstig werkt op je bloedsuikerspiegel. Met name in de ochtend (na een nachtrust) kun je de volgende soorten fruit beter even laten staan: bananen, sinaasappels, grapefruit maar ook dadels, vijgen en rozijnen. Fruitsoorten die je bloedsuiker minder snel doen laten stijgen zijn bijvoorbeeld: kiwi’s, peren, appels, pruimen en mango.
Levensstijl
Een bijnieruitputting is natuurlijk heel vervelend, maar je kunt het ook zien als een kleine waarschuwing van je lichaam. Herkennen is de eerste stap tot verandering, en met bovenstaande informatie kun je bewust worden over welke stappen je zelf wilt zetten richting een gezonde(re) levensstijl. Herstellen en voorkomen heb je dus voor een groot deel zelf in de hand!
Hoe lastig soms ook, het kan goed zijn om niet alleen de gevolgen van bijnieruitputting aan te pakken, maar daarnaast eens na te denken over de oorzaken ervan. Waar zouden knelpunten kunnen liggen en hoe zou je hier anders of beter mee om kunnen gaan? Dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan, dus probeer het eens in kleine stapjes. Vraag ook gerust om hulp! Door er met iemand over te praten kun je wellicht nieuwe inzichten ontwikkelen en trainen om anders met je stress om te gaan of om het juist beter los te laten. Daarnaast kun je er ook veel baat bij hebben om lekker te bewegen! Denk bijvoorbeeld aan krachttraining, yoga of wandelen. En tot slot, voldoende rust nemen en eens extra focussen op je ademhaling kan ook wonderen verrichten!
Tekst: Maartje Meijers voor VivOnline
