Ben jij bang om van alles te missen? Keuzestress kan de oorzaak zijn!

Wellicht heb je al gehoord van FOMO: Fear of Missing Out – de angst om belangrijke dingen te missen, het overal bij willen zijn en overal van op de hoogte willen zijn. Als je last hebt van FOMO heb je ongetwijfeld gehoord van de FOBO. Deze term is afgelopen zomer opgedoken vanuit Amerika en betekent Fear of Better Options, ofwel de angst om niet de beste optie te kiezen. Het bijna dwangmatig blijven zoeken naar de beste opties tot we er ongelukkig van worden. Deze 2 termen zijn nieuw, maar gaan over een al veel langer bekend probleem, namelijk keuzestress. Waar komen deze termen vandaan en waarom ontstaan ze nu?

De keerzijde van keuzevrijheid

Het is geweldig dat we in de Westerse samenleving vrijheid hebben in het maken van keuzes: wat we eten, waar we op vakantie gaan, welke kleding we dragen, welk abonnement we nemen, waar we wonen, welke opleiding we gaan volgen en ga zo maar door. We hoeven niet te treden in de voetsporen van onze ouders. We hebben de vrijheid om uit te vogelen wat we willen en wat er bij ons past. Zo stippelen we zelf onze weg in het leven uit. Je kunt in IJsland gaan wonen, een baby adopteren, je baan opzeggen, als zzp’er werken vanuit een AirBnB in Berlijn; de mogelijkheden zijn daadwerkelijk eindeloos.

Precies, ja: eindeloos. Voel jij je soms ook overspoeld door het aantal opties wat je hebt? Ken je het gevoel dat er geen einde komt aan je to-do lijst en je maar niet kunt kiezen wat je als eerst doet? Of erger nog: je niet kunt kiezen wat je NIET doet.  Alles is tenslotte belangrijk. Ken je het gevoel dat je ergens niet uit komt en dan maar niks kiest? Waarschijnlijk wel en dat is volkomen normaal. Wanneer we geconfronteerd worden met te veel keuzes, raken we gedemotiveerd. Het werkt beklemmend en verlammend. Barry Schwartz, de Amerikaanse psycholoog die zo’n 14 jaar geleden de term ‘keuzestress’ in het leven riep zegt hierover in de Volkskrant:

“Niet iedereen heeft het makkelijk met al die keuzes. Men twijfelt achteraf of wel voor de juiste partner is gekozen en de juiste baan en of men niet toch kinderen had moeten nemen. Met elke gemaakte keuze zeg je nee tegen talloze andere mogelijkheden. Oftewel: allemaal gemiste kansen. Dat besef kan zwaar wegen.”

FOMO en FOBO: waarom ontstaan deze termen nu?

Vooral onder jongeren geboren na 1988 weegt de keerzijde van keuzevrijheid zwaar. Dit zijn de twintigers van nu, die studeren, starten op de arbeidsmarkt en richting settelen gaan. Tegelijkertijd zien we het ontstaan van de termen FOMO en FOBO, die in korte tijd iin onze samenleving. Wat zegt dit over onze maatschappij en waarom zijn juist deze twee begrippen juist nu zo toepasselijk? Volgens Albert Sonnevelt, specialist op gebied van stress en vitaliteit, zijn de oorzaken het opgroeien in tijden van welvaart, een opvoeding waarin je als kind eigen keuzes mag maken, massa media en tot slot maatschappelijke en sociale druk. Kort samengevat zit het probleem grotendeels in het hebben van ingebakken, torenhoge verwachtingen.

Torenhoge verwachtingen

De komst van sociale media maakt onze maatschappij concurrentie gedreven, zowel op persoonlijk vlak als professioneel. We moeten presteren. Waarom zou een werkgever jou aannemen als er voor jou 10 anderen zijn? Het is duidelijk: onze verwachtingen en doelen stapelen torenhoog op. Schwartz zegt hierover in de Volkskrant:

“Toen de keus beperkt was, waren ook onze aspiraties en verwachtingen beperkt. Je kon een fatsoenlijk leven leiden en je er goed over voelen. Maar een fatsoenlijk leven is niet goed genoeg meer. Waarom zou je daar genoegen mee nemen als álles mogelijk is? Daar komt nog bij dat als je zelf je lot kunt kiezen, het ook je eigen schuld is als het fout uitpakt.”

We leven in het gedachtegoed van een ‘maakbare maatschappij’. Het (gebrek aan) succes in je leven hangt daarmee af van je eigen keuzes en die gedachte voert de druk aardig op. We willen de verkeerde keuze voorkomen. We zijn bang voor spijt en denken regelmatig ‘had ik maar…’. Om dat gevoel te voorkomen doen we alles tegelijk of stellen we juist uit.

Meer doen of juist uitstellen

Het is niet voor niets dat burn-out zo’n groot probleem is in de moderne maatschappij. We proberen alles tegelijk te doen met als gevolg dat overspannenheid de loer ligt. We denken dan: ‘dat overkomt mij niet’ en racen weer verder. Helaas is burn-out dan ook nog veel te vaak een taboe, waardoor we ons blijven vergelijken met anderen bij wie het ‘wel allemaal lijkt te lukken’. Dit resulteert in nog hogere verwachtingen van onszelf.

Aan de andere kant stellen we het maken van keuzes ook graag uit. Als je om je heen kijkt merk je het: steeds minder twintigers hebben een relatie, stellen gaan later samenwonen, jongeren nemen eerst een tussenjaar voor ze gaan studeren. We houden onze opties graag open. Senne (22) schrijft hier in haar blog op Psychologie Magazine over:

“Als ik bij mezelf te raden ga, zie ik dat ik opgroeide met het idee dat ik mijn leven zelf mag bepalen; ik ben vrij en doe wat ik wil. Daarbij horen dingen als uitgaan, aan mijn carrière en ontwikkeling werken, reizen, enzovoorts. Een relatie komt niet in het rijtje voor, want die beperkt mijn keuzevrijheid. Het liefst maak ik geen definitieve keuzes, want morgen denk ik er waarschijnlijk toch anders over.”

Wat zijn de gevolgen van keuzestress?

Wanneer je last hebt van keuzestress kun je dat herkennen aan de volgende symptomen:

• Moe zijn
• Slecht slapen
• Passiviteit
• Faalangst
• Onzekerheid
• Angstig zijn
• Hoofdpijn
• Buikpijn
• Benauwd zijn of hyperventileren
• Dwangmatig denken of piekeren
• Moeite met ontspannen
• Keuzes voelen heel belangrijk en/of definitief

Er zijn nog veel meer verschijnselen die voorkomen bij keuzestress, vergelijkbaar met symptomen van gewone stress. De oorzaak van dergelijke klachten zijn vaak moeilijk te herleiden. Je kunt keuzestress zelf het beste herkennen door je eigen gedachten te observeren. Zet je jezelf onder druk? Moet je van jezelf kiezen en moet je hier het optimale uithalen? Krijg je hier fysiek last van of wordt het je teveel? Deze vragen zijn goede peilers. Houden bovenstaande klachten langere tijd aan, neem dan altijd contact op met je huisarts.

Minder keuzestress?

Als je jezelf herkent in dit verhaal over keuzestress, FOMO en FOBO en graag handvatten voor wilt om keuzes minder grip op je te laten hebben, nodigen we je graag uit verder te lezen in dit artikel over hulp bij keuzestress. Met een 8 praktische tips van experts kun jij aan de slag om succesvoller te maken in het nemen van beslissingen.

Tekst: Marieke de Groot, stresscounselor, voor Vivonline