Piekeren heeft voordelen (ja, echt!) en met deze 7 tips benut je ze

Onlangs las ik op de cover van Psychologie Magazine (nummer 2 van 2018) ‘Piekeren is gezond’. Dit triggerde bij mij wat alarmbellen, want dat kan toch niet kloppen? Ik bladerde door naar pagina 16 en ja hoor: ‘Piekeren is prima’ stond er. Geïntrigeerd begon ik te lezen. Het artikel bleek een verfrissende kijk op dit onderwerp te geven, vallend in de categorie ‘omdenken’. Ik deel graag met jou de rode draad van het artikel en geef je extra tips. Ik verklap je de voordelen van piekeren. Ja, ze bestaan echt.

Ons beeld van piekeren

Er heerst een beeld over piekeren dat dit deconstructief is. Dat we blijven denken in cirkeltjes en in een negatieve spiraal blijven hangen. Het zuigt de kracht weg van het hier en nu en we komen er niet verder mee. Ook verkeren piekeraars vaker in een slechte gezondheid of depressie. Veel onderzoeken zijn dan ook op deze kant van piekeren gefocust en dit negatieve beeld voert dan ook de boventoon.

De voordelen van piekeren

Echter blijkt uit ander onderzoek dat piekeren ook heel erg veel kan opleveren, wanneer denkkracht goed ingezet wordt. Dit kan wanneer gepiekerd wordt over de toekomst in plaats van het verleden en deze gedachten een roep tot actie zijn. Door doelgericht en productief te piekeren kun je een actieplan maken. Piekergedachten zijn dan constructief en leveren vele voordelen op. Mensen die zaken over het algemeen somberder inzien zouden in dit geval beter af zijn dan optimisten. Hoe komt dat?

1. Piekeraars zijn beter voorbereid: ze winnen vroegtijdig informatie in en zoeken naar oplossingen voor potentiële problemen. Dit verstandige gedrag leidt vaak ook juist naar een betere gezondheid. Denk maar aan het voor de zekerheid in huis halen van condooms of het voor de zekerheid doen van een soa-test aan het begin van een nieuwe relatie.
2. Piekeraars zijn minder snel van slag bij tegenspoed: omdat ze in gedachten al op alle negatieve scenario’s zijn voorbereid, zijn ze minder van slag wanneer er iets tegenzit. Ze hebben dit de tegenvaller namelijk al ingecalculeerd.
3. Piekeraars zijn blijer bij voorspoed: wanneer situaties beter uitpakken dan de piekeraar in eerste instantie had gedacht, zijn ze blijer en dankbaarder dan het zorgeloze type. Dit type reageert juist eerder vanuit een boosheid: ‘Ik heb me voor niks zorgen gemaakt’.
4. Veel piekeren kan een teken van intelligentie zijn: dit blijkt uit een Canadees onderzoek. Vanuit de evolutieleer gezien is piekeren een manier van overleven. Het kost je minder om op doemscenario’s voorbereid te zijn die niet uitkomen dan om niet voorbereid te zijn op scenario’s met bedreigingen die wel daadwerkelijk uitkomen.

Tips om constructief te piekeren

Constructief piekeren, dus piekeren waaruit actie ontstaat valt te leren! Hier vind je 7 goede tips om jouw piekergedachten positief in te zetten.

1. Te veel nadenken over het verleden kost veel energie en het heeft over het algemeen weinig zin situaties te herkauwen waar je niks meer aan kunt veranderen. Toch kan piekeren over situaties uit het verleden je veel goeds brengen wanneer je situatie zo objectief mogelijk analyseert en ervan leert. Zo kun je in de toekomst betere keuzes maken.
2. Zorgen over de toekomst kunnen ons passief maken en laten bevriezen. Toch kunnen deze zorgen zeer behulpzaam zijn wanneer je een actieplan maakt. Schrijf bijvoorbeeld voor jezelf SMART-doelen uit. Maak een takenlijst van stappen die je gaat nemen en deel die op in sub-stappen die te overzien zijn. Deze brengen je stap voor stap dichter bij je doel om voor jou de best mogelijk toekomst mogelijk te maken.
3. Beperk het piekeren tot een korte periode. Je gedachten kunnen ervoor zorgen dat je oplossing voor problemen bedenkt, maar bij te lang piekeren werkt het averechts.
4. Pieker vaker. Ja, je leest het goed. Pieker vaker, maar doe dit korter. Neem elke dag een ‘piekerkwartier’ waarin je helemaal los mag gaan met piekeren om het vervolgens aan de kant te zetten en iets te doen wat productief is.
5. Schrijf in steekwoorden je piekergedachten op, leg dit aan de kant en bekijk de volgende dag met een frisse blik je gedachten van de dag ervoor. De gedachten zijn nu beter behapbaar en je kunt prioriteren waarmee je aan de slag gaat of niet.
6. Bespreek je zorgen met anderen. Op het moment dat je je piekergedachten uitspreekt relativeren ze vaak al. Door je omgeving te laten weten dat jij je piekergedrag wil veranderen kan zij je helpen constructieve gedachten en deconstructieve gedachten te onderscheiden.
7. Zet tegenover elke negatieve piekergedachte een positieve. Elk negatieve scenario heeft namelijk ook een positieve kant. In die zin is er nooit een uitkomst die helemaal perfect is. Het gaat er meer om welke kant je belicht. Heeft je trein vertraging? Mooi, dan heb je nog even tijd om je boek uit te lezen! Zegt je afspraak af? Dan heb je lekker een moment voor jezelf. Krijg je die nieuwe baan niet? Dan heb je extra tijd te onderzoeken wat je wilt of die hobby op te pakken die al zo lang blijft liggen.

Verder lezen over piekeren

Ben jij een piekeraar of ken jij er een dan wil je vast nog meer weten en leren over dit onderwerp. In dit artikel lees je bijvoorbeeld 5 boekentips voor het verkrijgen van meer grip op je gedachten. Ook is zelfcompassie een krachtig middel om jezelf te accepteren in voor- en tegenspoed en ook met negatieve gedachten.

Geschreven door Marieke de Groot voor Vivonline.

Dit artikel is gebaseerd op het artikel ‘Positief Piekeren’ op pagina 16 t/m 24 in Psychologie Magazine, nummer 2 – 2018.

Afbeelding afkomstig van de cover van het boek ‘Ja-maar wat als alles lukt?’ van Berthold Gunster.