Courgettisalade met pittige dressing en papaja
Wist je dat papaja een enzym bevat genaamd papaïne, dat helpt bij het afbreken van eiwitten en bevordert de spijsvertering. Het kan helpen bij het verlichten van spijsverteringsproblemen, zoals een opgeblazen gevoel of obstipatie.
Courgette bestaat voor een groot deel uit water, wat helpt bij het hydrateren van het lichaam. Dit kan vooral gunstig zijn tijdens de zomermaanden wanneer het warm is en ons lichaam extra vocht nodig heeft.
Een heerlijk zomers receptje dus!
VOOR 4 PERSONEN:
-1 gele courgette
-1 groene courgette
-1 rettich
-1 rode paprika
-1 bosui
-100 g kerstomaatjes
-1 kleine papaja (of mango)
Voor de dressing
-100 ml versgeperst sinaasappelsap (1-2 sinaasappelen)
-50 ml kokoswater
-sap van 1 limoen
-chilivlokken naar smaak
-1 el tahin
-2 el sesamzaad, geroosterd
-handvol verse koriander, grofgehakt 2 limoenen
Extra nodig
blender
Bereiding:
1 Maak met een spiraalsnijder spaghetti van de twee courgettes (of schaaf ze met een kaasschaaf in dunne plakjes).
2 Schil de rettich met een dunschiller en snijd het vruchtvlees in dunne reepjes. Snijd de paprika ook in dunne reepjes. Snijd de bosui in ringetjes en halveer de kerstomaatjes. Halveer de papaja, verwijder de schil en de pitjes en snijd het vruchtvlees in dunne repen. Meng alle ingrediënten.
3 Doe de ingrediënten voor de dressing in de blender en mix tot een gladde dressing. Schenk deze over de salade. Laat de dressing even intrekken zodat de smaken goed tot hun recht kunnen komen.
4 Bestrooi de salade met het sesamzaad en de koriander en verdeel over vier glazen potten of lunchtrommels. Serveer met een gehalveerde limoen.
Geniet ervan!
PMS: Wat is het en wat kun je eraan doen?
Veel vrouwen hebben last van allerlei kwalen vlak voordat hun menstruatie begint: pijnlijke, gezwollen borsten, lage rugpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, opgeblazen gevoel, gewichtstoename, moodswings, woede-uitbarstingen, somber, prikkelbaar, angstig, vermoeid en terugtrekgedrag… En als de ‘maand’ dan eenmaal doorbreekt, hoor je ze zeggen: ‘Ah, daarom voelde ik me dus zo…’. Deze vrouwen, en jij misschien ook wel, hebben last van het premenstruele syndroom (PMS).
Wat is PMS?
PMS is een erkend ziektebeeld waarvan maar liefst vijf tot twaalf procent van de Nederlandse vrouwen last van heeft. Helaas wordt PMS vaak ook nog eens heviger naarmate de overgang nadert. De meeste vrouwen denken dat deze klachten, voorafgaand aan de menstruatie, volstrekt normaal zijn en dat ze erbij horen, maar dat is eigenlijk niet het geval. Aan het einde van deze blog lees je een aantal tips om PMS te verminderen, maar eerst duiken we nu wat meer in de oorzaken van PMS, dan snap je ook waarom je deze klachten eigenlijk niet hoeft te hebben...
Om dit uit te leggen is het handig om heel kort onze te beschrijven, met nadruk op de hormonen die een rol spelen bij PMS.
Onze maandelijkse cyclus en de hormonen die een rol spelen bij PMS:
De dagen...
- 1-5 De menstruatiefase: het opgebouwde baarmoederslijmvlies vloeit af.
6-10 De folliculaire fase: je oestrogenen nemen toe, ter voorbereiding op de eisprong (ovulatie).
- 11-14 De ovulatiefase: je daadwerkelijke eisprong vindt nu plaats, terwijl je oestrogeenproductie op z’n top is.
- 15-28 De luteale fase: de fase waarin een eitje wel/niet bevrucht wordt. In deze fase start de productie van progesteron (bedoeld om een eitje in te kunnen laten nestelen). Progesteron neemt snel in hoeveelheid toe, terwijl de oestrogeenproductie in deze tweede helft van je cyclus vermindert. Progesteron heeft dus de overhand in deze fase (althans dat is de bedoelingJ).
- Als er geen bevruchting van het eitje plaatsvindt, dan zullen progesteron en oestrogeen allebei snel gaan dalen vanaf dag 21 van je cyclus: dat is het seintje voor je hersenen dat het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten kan worden en de cyclus weer opnieuw kan beginnen, bij dag 1…
De hormonen
Zoals je ziet is het normaal gesproken de bedoeling dat oestrogeen in de eerste helft van de cyclus domineert en progesteron in de tweede helft van je cyclus. Op deze manier is er een mooi evenwicht tussen deze twee hormonen. Hier gaat het dus ook vaak mis... Er kan PMS ontstaan doordat oestrogeen in de luteale fase te sterk werkt ten opzichte van progesteron. Er kan sprake zijn van (te) veel oestrogeen en/of een tekort aan de tegenhanger: progesteron. Hoe dan ook, wat er ook precies speelt, het resultaat noemen we oestrogeendominantie. Een overmaat aan oestrogenen veroorzaakt die typische PMS-klachten aan het einde van je maandelijkse cyclus, vlak voordat je menstruatie weer begint.
Hoe kan oestrogeendominantie ontstaan? We sommen de 5 belangrijkste redenen op:
1. Te veel stress
Bij te veel stress maak je veel van het stresshormoon cortisol aan… uit het hormoon progesteron. Dus bij veel (chronische) stress wordt de beschikbaarheid van progesteron onderdrukt. Hierdoor wordt het progesterongehalte te laag ten opzichte van de hoeveelheid oestrogenen.
2. Veel suiker eten leidt tot veel vetweefsel
Vaak en veel koolhydraten en suikers eten leidt tot veel productie van het hormoon insuline. Insuline probeert om je bloedsuikerspiegel onder controle te houden. Dit hormoon zorgt namelijk voor de opname van glucose uit je bloed in je cellen. Hebben je cellen genoeg en is er glucose over? Dan zorgt insuline ervoor dat dit als reserve-energie wordt opgeslagen in je vet. Veel suikers eten en overtollige glucose leidt dus tot veel vetopslag. Oestrogenen worden ondermeer aangemaakt in je vetweefsel. Als je veel vetweefsel hebt, is het gevolg dat hier veel oestrogenen worden aangemaakt.
3. Xeno-oestrogenen
Bestrijdingsmiddelen, verpakkingsmateriaal, plastics, schoonmaakspullen, cosmetica…, de lijst met chemische, oestrogeenachtige stoffen die ontregelend in ons lichaam werken, is helaas inmiddels heel erg lang. We noemen deze stoffen ook wel xeno-oestrogenen. Het probleem is dat ze de werking van ons eigen oestrogenen verstoren. Doordat ze zo alom aanwezig zijn krijgen we dus snel te veel oestrogenen door in ons lichaam, nep of niet.
1. Slechte leverwerking
Onze lever is onze chemische fabriek en heeft allerlei functies, waaronder het ingang zetten van de afbraak van onze overtollige oestrogenen. Je kunt je voorstellen dat deze afbraak niet lekker loopt als je lever druk is met andere taken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij chronische stress. Je lever ondersteunt dan de stressreactie. Dit zorgt ervoor dat er te veel oestrogenen blijven circuleren.
2. Perimenopauze
Je progesteronaanmaak begint al af te nemen, zo een vijftien jaar voor de daadwerkelijke menopauze. Vaak daalt het progesterongehalte tijdens de perimenopauze hierdoor sneller dan het oestrogeengehalte. Dit kan ook verklaren waarom je PMS-klachten richting de overgang heviger worden.
Wil je meer lezen over oestrogeendominantie? Of over de werking van je hormonen in het algemeen? Lees dan vooral Herstel je hormonen in 10 stappen. In dit boek lees je veel meer over bijvoorbeeld de invloed van (chronische) stress, de werking van insuline en je lever én welke voeding en leefstijl jou kunnen helpen.
7 tips om PMS-klachten per direct aan te pakken:
- Vermijd (chronische) stress zoveel mogelijk. Kijk wat jou stress geeft en probeer hier zoveel mogelijk iets aan te doen.
- Kijk vooral ook waar je van ontspant en voeg dit toe in je dagelijks leven.
- Schrap suikers uit je menu.
- Eet meer complexe en minder snelle koolhydraten.
- Val af indien nodig (binnenkort krijg je extra hulp hiervoor met Viv’s nieuwste boek ‘Help, ik val niet af’, dit boek gaat speciaal over de relatie tussen hormonen en afvallen. Je kunt alvast een exemplaar reserveren bij Bol.com!).
- Vermijd hormoonverstorende stoffen waar mogelijk.
- Ondersteun je lever: drink niet te veel alcohol en eet veel groenten, bladgroenten, kruisbloemige groenten/kolen (richtlijn: 350-500 gram groenten per dag!).
Hulp inschakelen bij het verminderen van PMS-klachten?
Kun je wel wat hulp gebruiken om je PMS-klachten te verminderen?
Speciaal voor vrouwen zoals jij heb ik de PMS & Moodswings Quick Fix ontwikkeld.
Je ervaart moodswings, voelt je soms neerslachtig, vermoeid, hebt klachten tijdens je menstruatie, buikpijn, cravings, hoofdpijn of gewoon een algeheel ongemakkelijk gevoel. Dit wordt veroorzaakt door je hormonen die uit balans zijn.
Als je hier niets aan doet, worden de klachten vaak alleen maar erger. Maar wist je dat er wel iets aan te doen is? Sterker nog, in deze PMS Quickfix leer ik je precies wat je kunt doen om in no-time van je klachten af te komen en je gedurende je hele cyclus weer lekker in je vel te voelen.
Klik hieronder en ga direct aan de slag.
Ben jij helemaal klaar met jouw PMS klachten? Doe dan mee met de PMS Quick & Moodswings Quick Fix
Vitamine D staat op nummer 1
Als vrouwen mij vragen: “Ik wil maar een pilletje per dag slikken. Welk pilletje moet ik dan nemen?” Ik roep dan direct zonder aarzeling: “Vitamine D!” Die is namelijk écht essentieel. Waarom staat deze vitamine absoluut op nummer 1 voor mij? Dat komt omdat vitamine D bij zóveel processen in het lichaam betrokken is. Vitamine D-gebrek maakt je moe, vatbaar voor ziekten, osteoporose en spierzwakte, om maar enkele dingen te noemen. In deze blog alle ins & outs over vitamine D.
Een hormoonachtige stof
Vitamine D is een van de weinige vitamines die het lichaam zelf kan maken. We maken vitamine D vooral aan onder invloed van de ultraviolette (UV)-straling uit zonlicht. Om die reden kun je vitamine D misschien beter een hormoonachtige stof noemen. Voor de mens zijn de belangrijkste vormen zijn vitamine D2 en D3. Vitamine D komt overigens – net als andere vitamines – ook wel een beetje voor in onze voeding. D2 zit in gist, kaas en bepaalde paddenstoelen en D3 zit in sommige voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, zoals vette vis, eieren en levertraan.
Vitamine D is een bijzonder stofje dat zijn werking uitoefent zodra het in je lijf in de actieve vorm is omgezet: het hormoon calcitriol. Zelf heeft vitamine D dus geen hormonale activiteit, maar het is dus een belangrijk bestanddeel voor de aanmaak van dit hormoon. Dan snap je meteen waarom ik vitamine D zo superbelangrijk vind. Zoals je weet, zeg ik vaak: alles draait om onze hormonen! En dat geldt dus ook weer voor dit belangrijke stofje! We blijven in deze blog overigens praten over vitamine D en dan bedoelen we dus de actieve vorm: calcitriol [1].
Bij vrijwel alle processen betrokken
Vitamine D is betrokken bij vele processen in het lichaam die essentieel zijn voor een goede gezondheid. Er zijn veel gezondheidsclaims bekend over vitamine D – dit wil zeggen dat het om wetenschappelijk bewezen effecten gaat. De belangrijkste gezondheidsclaims zijn:
- Vitamine D zorgt voor behoud van sterke botten en sterke tanden
- Vitamine D speelt een rol bij de botaanmaak van kinderen
- Vitamine D draagt bij tot normale calciumgehalte in het bloed
- Vitamine D ondersteunt de afweer van het lichaam
- Vitamine D helpt het immuunsysteem
- Vitamine D is goed voor de spieren
- Vitamine D draagt bij aan de aanmaak van cellen en weefsels
De belangrijkste functies van vitamine D hebben, zoals je hierboven kunt zien, te maken met het reguleren van de calciumhuishouding (voor de oplettende lezer: in calcitriol zit het woord ‘calcium’ verstopt). Vitamine D speelt een rol bij de mineralisatie van botten (botopbouw), doordat het helpt bij de opname van de mineralen calcium en fosfor in de botten en tanden. Verder is vitamine D verantwoordelijk voor het samentrekken van spieren, de geleiding van zenuwprikkels en – meer in algemeen gesproken – het optimaal functioneren van alle cellen in je lichaam. Het feit dat er vitamine D-receptoren zitten op meer dan dertig verschillende soorten cellen en weefsels doet vermoeden dat vitamine D een heel breed werkingsgebied heeft. Je kunt je zelfs afvragen waar vitamine D niet bij betrokken is [2].
De rol van onze evolutie
Zoals gezegd is de zon verreweg de belangrijkste bron voor de aanmaak van vitamine D. We zijn heel goed in staat om vitamine D aan te maken in de huid onder invloed van UV-B (ultraviolette) straling uit zonlicht. Het is niet zo gek dat we rond de evenaar de meeste vitamine D aanmaken, want daar is de zonkracht het sterkst. Dat is in ons kikkerlandje uiteraard wel anders. En hier speelt onze evolutie natuurlijk een belangrijke rol. Ooit leefden we als jager-verzamelaar in Afrika voordat we de rest van de wereld introkken. Onderzoek toont aan dat wij nog niet eens de helft halen van de waarde die gemeten werd bij onze voorouders, de jagers-verzamelaars. Om het te illustreren: jagers-verzamelaars hadden een vitamine D gehalte van rond de 115 nmol/l [3]. Nu zitten we vaak onder de 60 nmol/l. En dat is echt veel te laag om je goed te voelen.
De belangrijkste reden dat het vrij belabberd is gesteld met onze vitamine D-status komt natuurlijk omdat we hier op een breedtegraad leven met veel minder zonuren dan rond de evenaar. Eigenlijk is de zon alleen tussen mei en september sterk genoeg voor de aanmaak van vitamine D. Maar zelfs al is het zonnig, dan nog leven en werken wij nu veel meer binnenshuis. En als we al naar buiten gaan, dan zijn we vaak bedekt met kleren en een zonnebril. En als we gaan zonnebaden, dan doen we dit veilig door ons van top tot teen in te smeren met zonnebrandcrème. Nou is dat op zich natuurlijk verstandig, maar het is waarschijnlijk ook een goed idee om jezelf af en toe onbeschermd aan de zon bloot te stellen.
Waarom een supplement?
We sommen de redenen nog even voor je op:
- We hebben te weinig zonuren in Nederland, zeker van oktober tot april.
- En als het zonnetje al schijnt, dan komen we vaak (te) weinig in de zon en gebruiken meestal zonnebrand en zetten we een zonnebril op.
- In de zomer kun je wellicht wat lager doseren dan in de winter, maar dan moet je wel zorgen dat je dagelijks een kwartier tot een half uur onbeschermd in de zon komt. Kijk natuurlijk wel uit dat je niet verbrandt, dat is niet de bedoeling. En de zon moet minstens zonkracht 3 hebben om sterk genoeg te zijn voor aanmaak van vitamine D (de zonnekracht kun je checken op de site van het KNMI).
- Voor mensen met een getinte huidskleur is het risico op tekort groter, omdat zij minder vitamine D in de huid kunnen aanmaken.
- Ben je ouder dan 60 jaar? De behoefte aan extra vitamine D neemt toe met de leeftijd, dus houd daar rekening mee.
- Voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven geldt, dat je een verhoogde behoefte aan hebt om te zorgen voor een optimale vitamine D spiegel bij je ongeboren of pasgeboren baby.
Ben je benieuwd naar jouw vitamine D status? Laat dan de waardes in je bloed prikken. Het streven is minimaal 80-100 mmol in je bloed.
Kies voor een supplement in een vetmatrix, want vitamine D is een vetoplosbare stof, die zonder vet niet wordt opgenomen vanuit je darmen in je bloed.
Tot slot: vitamine D3 kan het beste worden ingenomen met vitamine K2
Bronnen:
(1): Holick, M. F. (2003). Vitamin D: A millenium perspective: Vitamin D. Journal of Cellular Biochemistry, 88(2), 296–307. https://doi.org/10.1002/jcb.10338
(2): https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie/57/vitamine-d
(3): Luxwolda, M. F., Kuipers, R. S., Kema, I. P., van der Veer, E., Dijck-Brouwer, D. A. J., & Muskiet, F. A. J. (2013). Vitamin D status indicators in indigenous populations in East Africa. European Journal of Nutrition, 52(3), 1115–1125. https://doi.org/10.1007/s00394-012-0421-6
PMDD: Wat is het en wat kun je eraan doen?
Veel vrouwen zijn wel bekend met PMS, het premenstrueel syndroom. Dan treden er vlak voor de menstruatie allerlei klachten op, die knap belastend kunnen zijn en het dagelijks leven behoorlijk kunnen beïnvloeden. Denk aan pijnlijke, gezwollen borsten, lage rugpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, opgeblazen gevoel, gewichtstoename, moodswings, woede-uitbarstingen, somber, prikkelbaar, angstig, vermoeid, terugtrekgedrag…. Het PreMenstrual Dysphoric Disorder (PMDD) treedt ook voor de menstruatie op. Het is misschien wat verwarrend, want wat is PMDD precies en wat is het verschil met PMS? Hoe weet je of je last hebt van PMDD? En wat kun je eraan doen
Wat is PMDD?
PMDD betekent dat je last hebt – in het Nederlands vertaald - van het ‘premenstrueel dysforie syndroom’. Dysforie betekent volgens het Nederlandstalige Wikiwoordenboek: sombere stemming, somber gevoel met ook gevoelens van prikkelbaarheid, angst, huilbuien en onrust. In feite kun je het zien als het tegenovergestelde van ‘euforie’. Net als PMS is PMDD gerelateerd aan je menstruele cyclus; klachten komen op in de periode voordat je ongesteld wordt. Die periode kan bij PMDD overigens wel lang zijn, want het kan al beginnen vanaf je eisprong, zo’n twee weken voordat je ongesteld wordt. Geschat wordt dat het bij 5-8 procent van de Nederlandse vrouwen in de vruchtbare jaren voorkomt, zo schrijft de stichting PMDD Nederland op haar site. PMS komt wat vaker voor: de schatting is bij 5-12 procent van de vrouwen in vruchtbare leeftijd.
Wat zijn de symptomen?
Het woord ‘dysforie’ omschrijft dus al de mentale klachten die kunnen spelen. Samengevat gaat om het om mentale klachten als somberheid, prikkelbaarheid, angsten, huilbuien en onrust. Daarnaast kunnen vrouwen ook last hebben van moeheid, gebrek aan energie, veranderingen in eetlust en slaapproblemen. Bovendien kan er sprake zijn van lichamelijke symptomen als gevoelige borsten, gewrichts- of spierpijn, opgeblazen gevoel en gewichtstoename.
Officiële criteria voor diagnose
PMDD is onlangs toegevoegd als erkend syndroom in het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e editie (DSM-5) in de categorie depressieve aandoeningen (PMS is al langer erkend als aandoening). Om de diagnose PMDD te stellen, moet een vrouw minstens vijf van de volgende symptomen hebben, waarvan eentje uit de eerste vier genoemde symptomen (die hebben we hier vetgedrukt):
- Fors gedeprimeerde stemming, heftige gevoelens van hopeloosheid, negatief zelfbeeld.
- Hevige gevoelens van onrust, gespannen en opgefokt voelen.
- Emotionele labiliteit.
- Hardnekkige gevoelens van woede of prikkelbaarheid, veel conflicten met andere mensen.
- Minder interesse in dagelijkse bezigheden, zoals werk, school, vrienden en hobby’s.
- Minder concentratievermogen.
- Snel moe en lusteloos. Weinig energie.
- Veranderde eetlust: overeten of hunkeren naar specifieke voedingsmiddelen.
- Te veel of juist te weinig slapen.
- Overweldigd voelen of gevoel hebben geen controle te hebben.
- Andere fysieke symptomen: gevoelige borsten, gezwollen borsten, hoofdpijn, gewrichtspijn, spierpijn, opgeblazen gevoel of gewichtstoename.
Hoe wordt PMDD veroorzaakt?
Hier zit het grootste verschil met PMS, want de oorzaak ligt op een ander vlak. De stichting PMDD Nederland geeft aan dat er bij PMDD géén sprake is van hormonale disbalans, zoals bij PMS (lees deze blog voor meer uitleg over de oorzaken van PMS). PMDD wordt op deze site omschreven als ‘een heftige reactie op het natuurlijke stijgen en dalen van oestrogeen en progesteron’. Dus: je cyclus functioneert zoals het moet, maar je reageert anders dan gebruikelijk op de boodschap van het hormoon progesteron.
In de fase voor je menstruatie stijgt je progesteron en onderzoek wijst erop dat bij PMDD de hersenen hierop dus anders reageren dan normaal. De meeste vrouwen voelen zich kalmer- progesteron noemen we niet voor niets ons ‘zen-hormoon’. Maar bij vrouwen met PMDD zorgt dit hormoon juist voor een tegenovergesteld effect, namelijk negatieve stemmingsveranderingen, ofwel ‘dysforie’ zoals hierboven omschreven. De stichting PMDD zegt hierover ook dat de oorzaak mogelijk erfelijk is, waardoor vrouwen met PMDD gevoeliger zijn voor de hormonale cyclus-schommelingen. Er lopen veel onderzoeken, en het kan goed dat uiteindelijk hieruit zal blijken dat PMDD het resultaat is van een combinatie van factoren. Dat moet nog verder opgehelderd worden.
Hoe weet je of je last hebt van PMDD of PMS?
PMS en PMDD verschillen dus wat in hoe het wordt veroorzaakt, maar de klachten die je ervan kunt hebben lijken nogal op elkaar. PMS-klachten kunnen heftig genoeg zijn om de dagelijkse activiteiten te beïnvloeden. PMDD wordt in een samenvatting van het boek Premenstrual Dysphoric Disorder omschreven ‘als de meest ernstige vorm van PMS met de grootste beperkingen voor het functioneren van vrouwen’. Hun kwaliteit van leven wordt dermate beïnvloed door PMDD dat zij vaak aan de bel trekken en hulp zoeken.
Je kunt inzicht krijgen door een paar maanden bij te houden hoe jouw klachtenpatroon verloopt. Dat kan bijvoorbeeld in mijn cyclusplanner, dat is een handige tool hiervoor. Vervolgens kun je natuurlijk met een gynaecoloog een afspraak maken om zeker te weten of je klachten komen door PMS of PMDD. Er bestaan helaas geen bloed- of speekseltesten die uitsluitsel kunnen geven.
Wat kun je doen?
In ieder geval kun je je hoe dan ook je leefstijl onder de loep nemen. Dat is altijd een goed idee en kan een positief effect hebben op je klachten. Dit zijn allemaal onderdelen van je leefstijl die je kunt aanpassen:
- Wat eet je? Schrap bijvoorbeeld suikers en andere snelle koolhydraten uit je menu en voeg groenten toe (richtlijn: 350-500 gram groenten per dag, bladgroenten, kruisbloemige groenten/kolen, etc.).
- Val af, indien nodig.
- Let op met alcohol en stop met roken als je dat doet.
- Ontspan voldoende: en let vooral op waar JIJ van ontspant (niet iemand anders!).
- Beweeg voldoende (fietsen, wandelen, etc.) en doe ook wekelijks aan krachttraining.
- Bedenk hoe het staat met stresslevel. Zijn er veel stressfactoren in jouw leven? Het maakt je stressbestendiger en zorgt ervoor dat je beter ‘gewapend’ bent tegen de klachten van PMDD.
Interessante boeken van mij die jou kunnen helpen met aanpassen van je leefstijl: Herstel je hormonen in 10 stappen en Help ik val niet af. De Cyclusplanner kan je dus helpen om je klachtenpatroon in kaart te brengen.
Ook kun je denken aan mijn online programma: de Viv Hormoon Herstel Methode voor extra begeleiding.
Disclaimer: Dit artikel is informatief bedoeld. Het is geen vervanging van medische diensten en informatie. Raadpleeg bij twijfel en medicijngebruik altijd een huisarts of behandelend arts.
Bronnen:
https://www.pmddnederland.nl/wat-is-pmdd
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30335340/
Endometriose: Wat is het? En wat kun je eraan doen?
Wereldwijd komt endometriose heel veel voor: schattingen gaan ervan uit dat maar liefst tien procent van de vrouwen in hun vruchtbare jaren hier last van heeft. De impact is groot, want uit onderzoek blijkt dat vrouwen met endometriose minstens tien uur per week minder kunnen werken als gevolg van allerlei klachten, zoals chronische buik- en menstruatiepijn en hevige bloedingen.[i]
Wat is endometriose?
Bij vrouwen die last hebben van endometriose zit het baarmoederslijmvlies (ook wel endometrium genoemd) niet alleen in de baarmoeder, maar ook op andere plekken, zoals het buikvlies, de eierstokken of tussen de vagina en endeldarm. Helaas is nog niet precies duidelijk hoe dit weefsel op die andere plekken terecht kan komen. Mogelijk spelen erfelijke factoren een rol. Het vervelende is dat het endometrioseweefsel ook reageert op de hormoonschommelingen van de maandelijkse cyclus, waardoor er tijdens de menstruatie bloedingen ontstaan, net als in de baarmoeder. Irritatie van het weefsel kan pijnlijk zijn en ook nog allerlei andere vervelende gevolgen hebben, zoals: verklevingen, littekenweefsel en cystes.
Symptomen van endometriose
Hoe weet je dat er bij jou sprake is van endometriose? Het is helaas niet zo eenvoudig te achterhalen, omdat endometriose symptomen geeft die ook bij andere aandoeningen kunnen horen. Daar komt bij dat de symptomen van endometriose soms ook wat vaag of algemeen kunnen zijn.
Dit zijn de meest voorkomende symptomen van endometriose:
- Hevige menstruatiepijn.
- Hevige bloedingen.
- (Chronische) buikpijn, ook buiten de menstruatie om.
- Darm- en blaasproblemen.
- Moeilijk zwanger kunnen worden.
- Pijn bij plassen, stoelgang en/of seks.
- Vermoeidheid: dit komt omdat het immuunsysteem steeds actief is door de endometriose.
Per vrouw kunnen de klachten verschillen. Er zijn vrouwen die nergens last van hebben. Het hangt helemaal af van de plek(ken) waar de endometriose zit.
Oestrogeendominantie verergert de klachten
Ook al is de oorzaak van endometriose onduidelijk, wel is duidelijk dat de klachten verergerd kunnen worden door oestrogeendominantie. Om uit te leggen wat oestrogeendominantie is, is het handig om heel kort onze maandelijkse cyclus te beschrijven. We leggen de nadruk op de opbouw van het baarmoederslijmvlies en de rol van oestrogenen en progesteron tijdens de cyclus:
- Dag 1-5 De menstruatiefase: het opgebouwde baarmoederslijmvlies vloeit af.
- Dag 6-10 De folliculaire fase: ter voorbereiding op de eisprong nemen je oestrogenen Dit heet de ovulatie. Oestrogenen laten ondermeer het baarmoederslijmvlies groeien zodat – indien er bevruchting plaatsvindt – het bevruchte eitje goed kan innestelen in de baarmoeder.
- Dag 11-14 De ovulatiefase: je daadwerkelijke eisprong vindt nu plaats. De oestrogeenproductie is op z’n top en je baarmoederslijmvlies dus ook. Alles is in paraatheid om een bevrucht eitje in de baarmoeder te ontvangen.
- Dag 15-28 De luteale fase: de fase waarin een eitje wel/niet bevrucht wordt. In deze fase start de productie van progesteron (bedoeld om een eitje in te kunnen laten nestelen). Progesteron neemt in hoeveelheid snel toe. In de tweede helft van je cyclus vermindert de oestrogeen
- Progesteron en oestrogeen zullen vanaf dag 21 van je cyclus snel gaan dalen als er geen bevruchting van het eitje plaatsvindt. Deze daling is het seintje dat het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten kan worden en de cyclus weer bij dag 1 kan gaan beginnen.
Dit gaat er vaak mis...
Het is dus de bedoeling dat oestrogeen in de eerste helft van de cyclus domineert om het baarmoederslijmvlies op te bouwen. Progesteron domineert in de tweede helft van de cyclus . Op deze manier is er een mooi evenwicht tussen deze twee hormonen. Het gaat hier dus vaak mis: op het moment dat het mis gaat, is er sprake van (te) veel oestrogeen en/of een tekort aan de tegenhanger progesteron. Dit zorgt voor oestrogeendominantie.
Deze oestrogeendominantie veroorzaakt de typische (pre)menstruele klachten. Klachten kunnen zijn: hevige buikpijn en hevige bloedingen voor en tijdens je maandelijkse cyclus. Bij endometriose zit er dus baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Dit gaat ook meedoen met hormonale schommelingen, waardoor de bloedingen en pijn kunnen verergeren en alle andere symptomen die hierboven zijn beschreven kunnen ontstaan. Na de overgang is er geen sprake meer van menstruaties en dan verdwijnen gelukkig ook de klachten van endometriose.
Hoe kan oestrogeendominantie ontstaan?
In een artikel over PMS hebben we uitgebreid gesproken over hoe oestrogeendominantie kan ontstaan. Samengevat spelen deze factoren een rol:
- Te veel stress: stress verstoort de aanmaak van progesteron.
- Veel vetweefsel waarin veel oestrogenen worden aangemaakt.
- Hormoonverstorende stoffen: oestrogeenachtige stoffen uit ondermeer plastics die de werking van ons eigen oestrogeen verstoren.
- Een slechtwerkende lever: oestrogenen worden niet goed afgebroken. Dit heeft als gevolg dat er te veel oestrogenen blijven circuleren.
Dit kan jou helpen om klachten van endometriose te verminderen:
- Vermijd (chronische) stress zoveel mogelijk. Kijk wat jou stress geeft en probeer hier zoveel mogelijk iets aan te doen.
- Kijk waar je van kunt ontspannen en voeg dit toe in je dagelijks leven.
- Schrap suikers, gluten en zuivel uit je menu. Deze voeding is ontstekingsbevorderend. Je wil het immuunsysteem juist tot rust brengen.
- Eet gezonde, onbewerkte voedingsmiddelen.
- Zorg ook dat je regelmatig vette vis eet: omega 3-vetzuren uit vette vis zijn ontstekingsremmend.
- Ondersteun je lever: drink niet te veel alcohol en eet veel groenten, bladgroenten en kruisbloemige groenten/kolen (richtlijn: 350-500 gram groenten per dag!).
- Val af indien nodig: Dit kan met mijn boek: ‘Help, ik val niet af’. Dit boek gaat over de relatie tussen hormonen en afvallen.
- Vermijd hormoonverstorende stoffen waar mogelijk.
Het is verstandig om je arts te raadplegen als je vermoedens van endometriose hebt. Een arts kan via een kijkoperatie zien of er sprake is van endometriose. Endometriose kan eventueel via een (kijk)operatie worden weggehaald. Het slikken van (bio-identieke) hormonen kan jou misschien helpen, raadpleeg hiervoor een gynaecoloog.
Wil je meer lezen over oestrogeendominantie? Of over de werking van je hormonen in het algemeen? Lees dan vooral Herstel je hormonen in 10 stappen. In dit boek lees je ook welke voeding en leefstijl jou kunnen helpen om je hormonen te balanceren. Kun je wel wat support gebruiken om je voedingspatroon en leefstijl aan te passen? Volg dan mijn online programma: De Viv Hormoon Herstel Methode.
Bronnen:
Nnaoham, K.E. et al., Impact of endometriosis on quality of life and work productivity: a multicenter study across ten countries, Fertility and Sterility, Volume 96, Issue 2, August 2011, Pages 366-373.e8
Hormonale balans; hoe staat die er bij jou voor?
Dat is een goede vraag: hoe weet je nu hoe het met je hormonale balans is? Waar merk je een hormonale disbalans aan? Laten we beginnen met het schetsen van het beeld van de vrouw die alle ballen goed in de lucht kan houden: ze draait zonder al te veel gedoe haar gezin en huishouden, doet met plezier haar werk, sport en beweegt regelmatig, is stressbestendig en energiek, heeft een gezond libido en onderhoudt goed contact met haar partner, familie en vrienden. Bovendien straalt haar huid, slaapt ze lekker, vindt ze haar maandelijkse periode een eitje en is haar gemoedstoestand (meestal) goed…
Herken jij jezelf in haar?
Als jij jezelf in haar herkent, kun je wel stellen dat jouw hormonale balans prima in orde isJ! Jouw hormonen doen dan ‘achter de schermen’ gewoonweg heel goed hun werk.
Helaas gaat deze vlieger voor veel vrouwen niet op. Bijna alle westerse vrouwen hebben op enig moment van hun leven last van een hormonale disbalans. Dat merken ze aan een scala van (pre)menstruele kwalen, zoals: eetbuien, vocht vasthouden, moodswings, fikse buikpijn en heftige bloedingen. Er zijn ook veel vrouwen die problemen ervaren met hun vruchtbaarheid (waar vaak PCOS een rol blijkt te spelen), terwijl andere vrouwen worstelen met endometriose of typische (peri)menopauzale kwalen zoals opvliegers, nachtzweten en een verdwijnende taille.
En verder, als jouw hormonale balans niet in orde is...
Verder – alsof dat al niet genoeg is - kampen veel vrouwen ook nog eens met allerlei andere, soms vage, kwalen waarbij je niet direct aan je hormonen denkt, maar die er vaak wel degelijk mee te maken hebben. Het gaat vaak om kwalen als vermoeidheid, sombere gevoelens, prikkelbaarheid, slaapproblemen, acné, overgewicht, suikerdips, droge huid, brekende nagels, futloos haar en vaak koude handen en voeten.
Hoe komt het toch dat onze hormonen onze gemoedstoestand zo beïnvloeden? Om dit te begrijpen is het handig om eerst uit te leggen wat hormonen zijn. Het woord hormoon komt van het Griekse woord hormao, wat ‘in beweging zetten’ betekent. Het is precies wat hormonen doen: ze geven onze cellen opdrachten en daarmee hebben ze invloed op je slaap, je stemming, je gewicht, je vruchtbaarheid, spijsvertering, bloeddruk, etc. Hormonen hebben hierdoor dus veel effect op ons lichamelijk en geestelijk welzijn. Je kunt je zelfs afvragen wat er niet in je lijf door hormonen wordt beïnvloed.
“Good health & good sense are two of life’s greatest blessings.”
In totaal zijn er wel zo’n vijftig hormonen bekend. Voor hormonale balans zijn een aantal van die vijftig hormonen ontzettend belangrijk: je geslachtshormonen, insuline, cortisol, melatonine, groeihormoon, leptine en schildklierhormoon. Onze hormonen worden in gespecialiseerde klieren geproduceerd, zoals de schildklier, de alvleesklier (pancreas), geslachtsorganen en bijnieren. Vervolgens worden hormonen afgegeven aan het bloed, zodat ze elders in je lijf opdracht kunnen geven om bepaalde taken uit te voeren.
Al die hormonen functioneren in een bepaald (bio)ritme met elkaar. Cortisol is bijvoorbeeld vooral overdag actief en melatonine juist ’s nachts. Jij zult dat merken aan het feit dat jij je overdag energiek voelt en ’s nachts lekker slaapt. Dit ritme kan verstoord worden als jij ’s avonds laat nog hard aan het werk bent achter je computer of tot in late uurtjes aan het netflixen bent. Door deze activiteiten komt je melatonineproductie echt niet goed op gang… Het gevolg is dat deze twee hormonen uit balans raken. Deze hormonale disbalans kun je merken aan dat jij je overdag moe gaat voelen en ’s nachts slechter gaat slapen.
Een voorbeeld van hormonale balans/disbalans
Je kent vast wel iemand in je omgeving die graag zwanger wilde worden en wat maar niet lukte, ondanks intensieve, spannende (IVF)-behandelingen. Pas op het moment dat zij en haar partner de situatie accepteerden, ging de stress weg en raakte ze alsnog zwanger. Dit voorbeeld laat zien dat stress (cortisol veel te hoog) funest is voor je hormoonbalans, niet alleen voor je geslachtshormonen/vruchtbaarheid en je slaapritme trouwens, maar ook voor je schildklierhormoon. Je kunt dit merken aan bijvoorbeeld het feit dat je nagels breken, je haar futloos wordt en je huid minder gaat stralen.
Over de werking van je hormonen is zoveel meer te vertellen. Ben je daar nieuwsgierig naar? Lees dan vooral Herstel je hormonen in 10 stappen.
Hormonale disbalans? Dan kun je last krijgen van deze symptomen
Onthoud in ieder geval dat je hormonen met elkaar samenwerken. Je kunt het vergelijken met een orkest dat alleen mooie muziek kan maken als alle instrumenten samen spelen. Zo is het met je hormonen dus ook. Door dit samenspel kunnen onze hormonen ons tot de leukste versie van onszelf maken, maar bij disbalans helaas ook tot de vervelendste.
Welke klachten kun je ervaren bij hormonale disbalans?
Welke klachten zijn voor jou herkenbaar? Kruis ze op dit lijstje aan:
- Je wordt dikker en kunt moeilijker afvallen.
- Je bent prikkelbaar.
- Je voelt je somber/neerslachtig.
- Je wordt gevoeliger voor depressie.
- Je slaapt slecht.
- Je hebt last van migraine.
- Je hebt last van nachtzweten.
- Je hebt een grote hang naar zoet, en ervaart vaak bloedsuikerdips.
- Je spijsvertering loopt niet lekker, je buik is vaak opgeblazen en je darmen rommelen.
- Je stoelgang loopt niet top, ervaart obstipatie of juist diarree.
- Je voelt je kouwelijk (vooral handen en voeten).
- Je kunt minder goed omgaan met stress.
- Je hebt moeite zwanger te raken.
- Je ervaart premenstruele klachten (premenstrueel syndroom/), zoals opgezette borsten, vocht vasthouden, eetbuien…
- Je hebt last van PCOS.
- Je hebt een onrustige huid of acné.
Je kunt ook nog last hebben van deze klachten:
- Een droge huid, brekende nagels en futloos haar.
- Heftige, pijnlijke menstruaties, die ook langer dan een paar dagen duren.
- Een onregelmatige menstruatie .
- Opvliegers en andere (peri)menopauzale klachten.
- Weinig zin hebben in sociale uitjes en je terugtrekken.
- Weinig puf voor je werk of de sportschool.
Vind jouw hormonale balans weer terug
We eindigen deze blog graag positief, want ook al herken jij jezelf in allerlei hormonale klachten, weet dan dat dit niet zo hoeft niet zo te zijn! We hoeven echt niet de vervelendste, humeurigste versie van onszelf te zijn. Dus: ook al zijn PMS, heftige menstruaties, overgewicht, suikerdips, futloos haar, etc., etc., voor jou momenteel aan de orde van de dag, zo hóórt het niet te zijn. Dat bewijzen ook de bekende Blue Zones of delen van Afrika waar deze hormonale klachten niet voorkomen. De mensen leven daar anders dan wij, en die kennis is van onschatbare waarde voor ons, want die kunnen we meenemen om jouw hormonale balans weer terug te vinden. Weet dus dat ook jouw hormonale balans terug kan komen met de juiste leefstijl, mindset en voeding!
Hulp bij het terugvinden van jouw hormonale balans
Kun je wel wat hulp gebruiken om je leefstijl en voedingspatroon aan te passen? Volg dan mijn online programma 'De Viv Hormoon Herstel Methode' zodat jij je energie, humeur en het lichaam terugkrijgt, waar jij gelukkig van wordt (en je omgeving ook:-). Ja, dan ga je ook lijken op de vrouw die we aan het begin van deze blog beschreven, hoe mooi is dat?
PCOS: Wat is het? En wat kun je eraan doen?
Vaak ontdekken vrouwen pas dat ze PCOS hebben als ze stoppen met de pil en het maar niet lukt om zwanger te raken. Naast deze twee symptomen zijn er ook andere tekenen die op PCOS kunnen wijzen, zoals: acné, overmatige mannelijke haargroei, bijvoorbeeld op de bovenlip, of juist mannelijke kaalheid op de kruin en een terugtrekkende haargrens. Vrouwen die de pil niet slikken kunnen merken dat zij PCOS ontwikkelen doordat hun menstruaties onregelmatiger en heviger worden. Al met al leidt PCOS dus tot vervelende klachten. Maar: wat is PCOS nu precies? Wat zijn de oorzaken en welke hormonen spelen hierbij een rol? Daar gaan we in deze blog dieper op in. We eindigen natuurlijk met tips om PCOS te herstellen, of beter nog, te voorkomen. We kunnen je alvast verklappen dat het gelukkig vaak helpt om de hormonale disbalans aan te pakken.
Wat is PCOS?
PCOS is een afkorting voor het polycysteus-ovariumsyndroom. Een syndroom betekent ‘een verzameling symptomen’, zoals hierboven omschreven. PCOS is een erkende aandoening waar zes tot negen procent van - vaak jonge - vrouwen last van hebben. De diagnose wordt gesteld aan de hand van het hebben van minstens twee van de volgende symptomen:
- Veel eiblaasjes op de eierstokken (dit is te zien op een echo), maar er komt geen eisprong op gang.
- Onregelmatige, weinig of geen menstruaties (minder dan twee keer per drie maanden). Tegelijkertijd zijn menstruaties als ze eenmaal plaatsvinden, langdurig en hevig.
- Overmatige aanmaak van het mannelijke hormoon testosteron, wat de relatie met acné en mannelijke haargroei en -uitval verklaart.
Tot slot...
Het is hier op zijn plaats om de relatie met overgewicht te noemen, al wordt dit niet meegenomen in de officiële diagnose. Het blijkt dat zestig tot tachtig procent van de vrouwen met PCOS kampt met flink overgewicht. Een veel kleinere groep is juist slank. Bij hen speelt vaak dat zij last hebben van ‘fat on the inside’, ofwel vet rond de organen. Hoe dan ook: in beide gevallen speelt een te veel aan vet dus een rol.
Onze maandelijkse cyclus en PCOS
Hoe kan PCOS ontstaan? Om dit uit te leggen is het handig om heel kort onze maandelijkse cyclus te beschrijven, met nadruk op de hormonen die een rol spelen bij PCOS.
Specifieke dagen:
- 1-5 De menstruatiefase: het opgebouwde baarmoederslijmvlies vloeit af.
- 6-14 De folliculaire en ovulatiefase: je oestrogenen nemen toe, ter voorbereiding op de eisprong (ovulatie).
- Rond dag 14: De daadwerkelijke eisprong vindt plaats onder invloed van een piek in de productie van LH (het luteïniserend hormoon). LH zorgt ook voor een piek in de productie van testosteron, waardoor je scherp van geest bent en je zelfverzekerd voelt. Tot slot is ook nog eens je oestrogeenproductie op z’n top, waardoor jij je energiek en aantrekkelijk voelt. Alles in gereedheid voor een succesvolle bevruchting!
- 15-28 De luteale fase: de fase waarin een eitje wel/niet bevrucht wordt. In deze fase is het belangrijk dat het hormoon progesteron zijn werk kan doen, en oestrogeen daalt.
- Als er geen bevruchting van het eitje plaatsvindt, zal het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten worden en de cyclus weer opnieuw kan beginnen, bij dag 1…
Zoals ik al eerder zei spelen bij PCOS bepaalde factoren geen rol: de eisprong, acné, overgewicht of visceraal vet, ongewenste mannelijke haargroei en kaalheid. Vanuit de beschrijving van de cyclus van de vrouw kun je wellicht al vermoeden dat er iets misgaat in de dagen rond de eisprong. Er kan iets misgaan met de hormonen LH en testosteron.
De belangrijkste oorzaken van PCOS...
Op zoek naar de belangrijkste oorzaken van PCOS, is het hier nu handig om een stapje terug te doen. Ga op zoek naar het antwoord op de vraag waarom LH en testosteron niet meer goed functioneren. Het blijkt dat een ander hormoon hierbij een belangrijke rol speelt, namelijk: insuline.
Wat is insuline?
Insuline is kort gezegd het hormoon dat onze bloedsuiker kan verlagen. Om allerlei redenen kan het gebeuren dat we te veel insuline produceren en onze cellen insulineresistent worden. We noemen hier één van de belangrijkste redenen: een ongezond voedingspatroon met veel suikers en snelle koolhydraten, waardoor we (te) veel insuline produceren. Overproductie aan insuline kan leiden tot een vicieuze cirkel van insulineresistentie en een te veel aan insuline in de bloedbaan. In het boek Herstel je hormonen kun je veel meer lezen over de werking van insuline en over insulineresistentie.
Het gevolg van een te veel aan insuline in de bloedbaan
Een te veel aan insuline in de bloedbaan heeft veel gevolgen voor onze gezondheid, maar voor deze blo is het belangrijk om het te relateren aan het ontstaan van PCOS. Te veel insuline in de bloedbaan stimuleert namelijk het hormoon LH, waardoor er veel te veel testosteron wordt geproduceerd. Een overschot aan testosteron blokkeert helaas de ovulatie en de eisprong, die juist door LH in gang gezet moet worden. Best gek, maar je kunt het zo zien, dat het evenwicht tussen de werking van LH en testosteron wordt verstoord en er dus geen eisprong plaatsvindt. Dat is uiteindelijk de bottomline. Dit heeft als gevolg dat er eierstokken blijven zitten met veel ‘niet springende eiblaasjes’ (dit zijn de eiblaasjes die een gynaecoloog op de echo kan zien).
Omzetting van testosteron naar oestrogeen
Veel testosteron vanuit de eierstokken geeft verder dus ook al die andere vervelende kwalen, al die ‘mannelijke symptomen’, zoals overmatige haargroei, kaalheid en acné. Alsof dat nog niet genoeg is, zorgt de aanwezigheid van overmatig testosteron er ook nog eens voor dat er te veel testosteron in oestrogeen wordt omgezet. Dit komt door het enzym aromatase. Door deze omzetting kan oestrogeendominantie ontstaan, juist in de fase dat progesteron moet domineren, zoals we in de luteale fase hierboven beschreven. Oestrogeendominantie leidt weer tot dat het andere genoemde symptoom, namelijk die hevige, langdurige menstruaties.
Ook over oestrogeendominantie is veel meer te vertellen, lees hiervoor Herstel je hormonen of lees de blog over PMS, een andere kwaal die veel vrouwen treft.
Volg je het hele pcos verhaal nog?
Het is namelijk best ingewikkeld, maar kort samengevat: PCOS kan ontstaan door problemen met de werking van de hormonen insuline, LH, testosteron en oestrogeen. PCOS begint dus vaak met een te veel aan insuline in de bloedbaan.
Nog één ding willen we hier aanstippen, om het plaatje compleet te maken. We hebben het tot nu toe namelijk nog niet gehad over de invloed van (chronische) stress, terwijl dit ook belangrijk is. Te veel cortisol (stresshormoon) kan leiden tot overproductie van het hormoon insuline. Je weet wel: het startpunt voor het ontstaan van PCOS.
Wat kun je doen aan PCOS?
We eindigen deze blog met een aantal tips die de (samen)werking van je hormonen verbeteren. We geven vooral tips die de werking van het hormoon insuline verbeteren, daar dit hormoon meestal als eerste de hormonale disbalans in gang zet die uiteindelijk leidt tot PCOS.
8 tips tegen PCOS:
- Schrap verborgen suikers en geraffineerde, snelle koolhydraten uit je menu.
- Eet niet meer de hele dag door, maar beperk je tot twee tot drie gezonde, verzadigende maaltijden per dag. Eiwitten en gezonde vetten verzadigen je meer dan (snelle) koolhydraten.
- Eet dagelijks 350-500 gram groenten per dag en maximaal 2 stuks/porties fruit. Voeg wekelijks een paar keer (vette) vis en schaal- en schelpdieren toe aan je menu.
- Ga nuchter bewegen, dat wil zeggen met een lege maag, dat herstelt je insulineresistentie en vermindert oestrogeendominantie.
- Voeg vooral ook krachttraining toe aan je beweegpatroon, als je dit nog niet doet, dit verbetert je insulinehuishouding. Voor slanke vrouwen helpt krachttraining om van visceraal vet af te komen.
- Ben je te zwaar? Zorg dan dat je afvalt. Vijf tot tien procent gewichtsverlies kan de eisprong herstellen bij zestig tot tachtig procent van vrouwen met PCOS. Dit kan met mijn boek ‘Help, ik val niet af’. Dit boek gaat over de relatie tussen hormonen en afvallen.
- Toch ook een cortisoltip, omdat dit ook tot insulineresistentie leidt: vermijd (chronische) stress zoveel mogelijk. Kijk naar wat jóu stress geeft en probeer hier zoveel mogelijk iets aan te doen.
- En voeg vooral aan je dagelijks leven toe waar jij van ontspant, dat is echt heel belangrijk!
Zeg maar hallo tegen waardevolle informatie
Wil je meer uitleg over insulineresistentie, oestrogeendominantie en al je andere hormonen die meespelen voor jouw hormonale balans? En wil je begrijpen waarom dus bv minder eetmomenten per dag en nuchter bewegen zo belangrijk zijn? Lees dan vooral Herstel je hormonen in 10 stappen. In dit boek lees je ook over de invloed van (chronische) stress én over welke voeding en hoe een bepaalde leefstijl jou nog meer kunnen helpen.
Vermoed je dat bij jou PCOS speelt? Je kunt een afspraak maken bij een gynaecoloog voor een echo. Dat biedt uitsluitsel.
Wil je om welke reden dan ook je leefstijl en voedingspatroon aanpassen? Kijk dan eens bij mijn online programma 'De Viv Hormoon Herstel Methode. Hopelijk zijn PCOS en/of andere hormonale kwalen voor jou dan geen issue (meer). Hoe fijn is dat?!
Bronnen
Rosenfield, R. L., & Ehrmann, D. A., 2016; The Pathogenesis of Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): The Hypothesis of PCOS as Functional Ovarian Hyperandrogenism Revisited. Endocrine reviews oct 2016, 37(5), 467–520, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27459230/
Wolf W.M. et.al. 2018, Geographical Prevalence of Polycystic Ovary Syndrome as Determined by Region and Race/Ethnicity; Int J Environ Res Public Health, 2018 Nov 20, 15(11):2589 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30463276/
Adelina –
Vriendelijk en behulpzaam, website is voorzien van duidelijke informatie
Anoniem –
Marcelka Kraan –
Claudia M. –
Snel, positief, alles top!
Mariette –